Bir daha beni sevdiğini söyleme.. Neden biliyor musun? Çünkü yine inanırım. (Cemal Süreya)
Oscar Wilde (16 Ekim 1854 – 30 Kasım 1900), ünlü İrlandalı yazar ve şair.
Oscar Fingal O’Flahertie Wills Wilde 16 Ekim 1854’de doğdu, 30 Kasım 1900’de öldü. İrlandalı bir oyun yazarı, romancı, kısa öykücü ve şairdi. İğneleyici esprileri dolayısıyla geç Victoria döneminin en başarılı ve ünlü yazarlarındandı. Bir dava sonucu homoseksüellik ve ahlaksızlıktan suçlu bulununca büyük bir düşüş yaşadı ve doğduğu ortamla tam bir zıtlık içindeki fakir bir otel odasında öldü.
Tutsak Günler
Bir süre sonra Wilde’ın Lord Douglas ve Alfred Taylor’la ilişkileri basında yer etmeye başladı. Aktör Charles Brookfield’in de yardımıyla polisler Wilde’ın Londra suçlularıyla olan ilişkisini açığa çıkardı ve Wilde dava edildi. Dava halkın büyük ilgisiyle 3 Nisan 1895’te başladı ve aynı şekilde 25 Mayıs’ta Wilde’ın büyük ahlaksızlık suçu nedeniyle iki yıl kürek hapsine çarptırılmasıyla bitti. İlk başta Pentonville’de ve sonra Wandsworth’te yatan Wilde en sonunda Reading Gaol’a transfer edildi. Bundan sonra mahkum C.3.3. olarak bilinen Wilde’a ilk başta kalem kağıt bile verilmemişti; fakat daha sonra bu ihtiyacı karşılandı. Hapis günlerinde Douglas’a 50.000 kelimelik bir mektup yazdı fakat yollama şansı bulamadı. Ölümünde sonra mektup Ross tarafında kısaltılarak De Profundis adıyla basıldı. 1962’de tam hailyle Oscar Wilde’ın Mektupları adı altında yayımlandı.
Oscar Wilde hapiste kaldığı günlerde kulağına aldığı darbe sonucu kulağı ile ilgili sorunları başlamıştır.
13 Ekim 1900
Yatağa çakıldım. Dokturum ‘gözetim altında’ tutulduğumu söylüyor.Ben de ona bunun alıştığım bir durum olduğunu söyledim.
Dün Maurice , Rowland Strong adında bir gazeteciyle çıkageldi,adam için merak odağı olduğum kesin.En iyi niyetli kişilerin bile hep söylenebilecek en kötü lafları söylemeleri ne garip…
Çağımın edebiyatının bir tarihçesini çıkartmamda diretti.Ben de ona çağımın önemsiz olduğunu belirttim.Ama hiç değilse çağdaşlarım hakkında yazabilirimdim,değil mi?Benim çağdaşım yok ki,dedim ona,yalnızca atalarım var. Biraz bozuk ayrıldı..
(…)
18 Ekim 1900
Birkaç gündür hiçbir şey yazmadım. Ne uyuyabiliyor ne düşünebiliyorum. Dört gün içinde ameliyat edilmem şartmış-kulağımda apse beynimi etkileyecekmiş. Robbie’ye bir telgraf çektim. Çok korkuyorum. Yaşamak istiyorum.
28 Ekim 1900
Birkaç gün önce ameliyat oldum. Doktor,tamamen iyileşeceğimi söylüyor. Bugün elim kalem tutmuyor…
12 Kasım 1900
Her gün kulağımdaki yara için pansumana gelen hastabakıcıya iyileşeceğimi ummadığımı söyledim.Güldü ve tek söz etmedi..
30 Kasım 1900
artık sabuklamaya başladı ama ben yine de dediklerini yazacağım çünkü sözcükleri bana hep olağanüstü gelmiştir.Ne sıcak bir yazdı değil mi?Bu sabah bir taksi bulmaya çalıştım,yol çok uzak dedi.Bilirsin,İsa’nın gövdesini bulduklarında ne dediğini tam anlayamıyorum işte o zaman.Bir kere daha dilin ve hayatın efendisi olacağım,değil mi anne? Gülüyor.Büyük bir olay çıkartmam gerektiğini biliyordum artık konuşmuyor.
Mr Wilde, 30 Kasım Cuma günü öğleden sonra ikiye on kala öldü..
Reading Zindanı Baladı’ndan
I
Kulak verin sözlerime iyice,
Herkes öldürebilir sevdiğini
Kimi bir bakışıyla yapar bunu,
Kimi dalkavukça sözlerle,
Korkaklar öpücük ile öldürür,
Yürekliler kılıç darbeleriyle!Kimi gençken öldürür sevdiğini
Kimileri yaşlı iken öldürür;
Şehvetli ellerle öldürür kimi
Kimi altından ellerle öldürür;
Merhametli kişi bıçak kullanır
Çünkü bıçakla ölen çabuk soğur.Kimi aşk kısadır, kimi uzundur,
Kimi satar kimi de satın alır;
Kimi gözyaşı döker öldürürken,
Kimi kılı kıpırdamadan öldürür;
Herkes öldürebilir sevdiğini
Ama herkes öldürdü diye ölmez.(…)
V
Yasaların yargısı doğru mudur
Ya da yanlış mıdır bunu bilemem;
Bildiğim tek şey bu hapishanede
Demir gibi sağlamdır tüm duvarlar,
Bir yıl kadar uzundur her geçen gün
Yıl bitmek bilmez, uzadıkça uzar.Kabil’in Habil’i öldürdüğü
Günden beri hiç dinmedi acılar
Çünkü insanların insanlar için
Koymuş olduğu bütün yasalar
Tıpkı adaletsiz bir kalbur gibi
Taneyi eleyip samanı tutar.Bildiğim başka bir şey daha var
-Ki bilmeli benim gibi herkes de-
İnsanın kardeşlerine ettiğini
İsa Efendimiz görmesin diye
Utanç tuğlalarıyla, parmaklıklarla
Örüldü yapılan her hapishane.Parmaklıklar güneşi engelledi,
Kararttılar tatlı ay ışığını,
Cehennemi böyle ört bas ettiler
Yaptıkları bütün iğrenç şeyleri
İnsanoğlundan, tanrının oğlundan
Gizlemeyi ustaca başardılar.Zehirli otlar gibi kötülükler
Büyür hapishanenin havasında,
Yok olur burada harcanıp gider
İyi olan ne varsa insanda:
Kapıyı tutar soluk bir keder
Umutsuzluk bekçiliğini yapar.Çeviri: Tozan ALKAN
III
Sert taşla döşelidir İdamlık Avluları,
Yüksek duvarlarından süzülür sızıntılar,
O, havaya böyle bir yerde çıkarılırdı,
Yoğun bir gök altına,
Dört yanını çevirmiş dolaşan Gardiyanlar
Kendi ölmesin diye adamı kollarlardı.Bazan da otururdu kuşkul gözcüleriyle
Gece gündüz demeden acısını izleyen;
Ağlamak için bile kalkarsa gözetleyen,
Secdeye varmak için yere çömelse bile;
Kendisini çalmasın asılacağı ipten,
Diye gözleyenlerle.Vali kesinlik yanlı,
Kurallara bağlıydı:
Doktora göre Ölüm
Bilimsel bir olaydı:
Ve Din-Adamı her gün iki kere uğrayıp,
Dinsel konularda bir özet bırakmaktaydı.O her gün iki kere piposunu içiyor,
Bir bardak birasını:
Görüşünü kararlı,
Korkusuzdur, içinde bir yer yoktu korkuya;
Kıvançlı olduğunu sık sık belirtiyordu,
Asılacağı günü yakınlaşıyor diye.(…)
Avluda süklüm püklüm dökülerek dolaşan
Bir Deli Sürüsüydük!
Umursamıyorduk hiç, biliyorduk ki bizler
Şeytan’ın Sürüsüydük:
Kabak kafamız, ağır adımlarımızla biz
Maskara Sürüsüydük.Lime lime parçalar katranlı halatları
Kanlı kör tırnaklarla;
Kapıları ovalar ve yerleri silerdik,
Boyuna temizlerdik demir parmaklıkları:
Peş peşe sabunlardık tüm tahta kısımları,
Gürültüyle çarpardık yerlerde kovaları.VI
O Reading zindanında Reading iline yakın
Şimdi bir çukur vardır çok alçakça bir çukur,
Bir mutsuz adam şimdi yatmaktadır orada
Alevin dişleriyle delik deşik olmuştur,
Yatmaktadır yakıcı bir kefene sarılmış
Mezarında ad yoktur.İsa çağrısına dek, ölülerin orada,
O, sessiz yatacaktır:
Hiçbir gerek yok artık aptalca gözyaşında,
Ve onun için artık sızlanmak boşunadır:
Sevdiği bir kadını öldürmüştü bu adam,
Bu yüzden asılmıştır.Ama herkes de gene sevdiğini öldürür,
Bu böylece biline,
Kimi bunu yüklü bakışlarıyla yapar,
Kimi de okşayıcı bir söz ile öldürür,
Korkak, bir öpücükle,
Yüreklisi kılıçla, bir kılıçla öldürür.Oscar WILDE
Çeviri: Tozan Alkan – Özdemir ASAF
Seslendiren: Tuncel Kurtiz
Cihat Faruk SEVİNDİK
Günlük kaynakça:Peter Ackroyd (Oscar Wilde’nin son vasiyeti.)
