Anubis (Anpu – Eski Mısır’da Ölüler Tanrısı. ), Antik Mısır mitolojisine göre, Nephthys ve Seth’in oğlu olduğu düşünülür. İsis ve Osiris’in oğlu olduğu da görüşler arasındadır. Çakalların mezarlar etrafında dolaşması nedeniyle çakal başlı Anubis ölümle beraber anılır. Ölen Osiris’i mumyaladığı için mumyalama tanrısı olmuştur. Görevi tüm ölüleri korumak ve yüceltmektir. Bu yüzden mumyalamayla görevli kişiler Anubis maskesi takarlardı. Ölen kişi diğer dünyada yargılanırken Anubis ona yardım eder. Anubis diğer dünyada ölülerin koruyucusu ve ölüler kentinin efendisidir. Anubis tanrılar arasında en korkutucu olanıdır. Ölüleri tekrar hayata döndürme gibi bir özelliği de olduğu sanılmaktadır. Yüzünde bir çakal ısırığı vardır. Kutsal mumyalayıcı olarak da bilinir.
Çakal (ya da köpek) veya çakal başlı insan biçiminde betimlenirdi. Anubis’in öteki ölüm tanrıları arasında önemli bir saygınlığı vardı. Temel olarak ölü gömme kültü ve ölülerin gömülmesiyle ilgiliydi. İlk kez İsis’in Osiris’i mumyalamasına yardım ettiğine ve mumyalamanın mucidi olduğuna inanılırdı. Daha sonraları “ölülerin kılavuzu” konumunu kazandı. İskenderiye’nin Serapis ve İsis tapınmasında yer aldı. Yunan tanrısı Hermes’le özdeşleştirilerek Hermanubis adıyla anıldı.
Anubis’in çakal başlı olma sebebi ise mezarların etrafında çakallar dolaşmasıdır. Mezarlar da Anubis’i ilgilendirdiğinden çakal başlı olarak tasvir edilmiştir. Anubis’in izi neredeyse tüm mezarlarda görülür.
Antik Mısır inancına göre Anubis’in mezarları koruma güçüne sahip olduğu bilinmektedir. Bu yüzden mezarların girişine mezarları korusun diye Anubis heykelleri konulmuştur.
Ayrıca Anubis bizde bilinen ismi ile mahşer günü ruhu tartan tanrıdır. Terazisinde ölünün ruhunu temsil eden kalbi ile Adaletin tanrıçası Ma’at’ ın tüyünü tartar. İyi birinin kalbi tüye karşı hafif gelir ve ölünün ruhunu gök yüzüne bir daha doğması için gönderir. Eğer kötülük yapmış biri ise tüy hafif gelir ki bu durumda o kişinin ruhu yer altı ülkesine yılanlara gönderilir. Bu da sonsuz azap demektir.
Anubis en çok bilinen Mısır tanrılarından biriydi. Doğruluk tüyüne karşı ölünün yüreğini tartarken, Anubis ahrete kimin gideceğinin kararını verme konusunda Osiris’e yardım ederdi. Anubis’in rolü, ölüye yer altında rehberlik etmekti ve bu ona Mısırlılarda özel bir önem vermekteydi.
Yeryüzündeki hayattan çok, onları ilgilendiren yer altı tanrısı olan Osiris’in diyarındaki sonraki yaşamdı. Anubis’e bütün bu ölümlerinde ‘temiz’ olarak yargılanmak isteyenlerden dolayı saygı duyulurdu ki diğer dünyaya rahatça gidebilsinler. Kalbi doğruluk tüyünden daha hafif ya da eşit olarak tartılan kişi yer altı dünyasında Osiris’e sunulurdu. Ek olarak, Anubis bedenin çürümesini engelleyen mumyalamanın mucidi olarak bilinirdi. Mumyalanarak bir Mısırlı yargılanır yargılanmaz ruhu daha önceden içinde bulunduğu bedene tekrar girebilirdi. Anubis eğer orada vücudu korumazsa kurtuluş ve dolayısıyla ahret olmazdı.
Anubis’in Tasviri
Anubis çoğunlukla bir çakalın ya da kurdun siyah başı ile insan formunda tasvir edilirdi.
Bu özellik mezarlık çevrelerinde dolasan birçok vahşi köpeğin ve çakalın temsili olmalıydı. Bunlar mezarlıkların resmi olmayan gardiyanları olarak belirmişlerdir, daha sonrasında ise köpek-başlı Anubis’le bağlantıları kurulmuştur.
Anubis genellikle uzun adım atmış ya da ayakta durmuş şekilde canlandırılırdı fakat bazen ise yere uzanmış ya da çömelmiş tam bir hayvan formunda gösterilirdi. Yine siyah renkte olarak, Mısır tapınaklarında bulunan tanrıların heykellerini içeren tapınak olan naos seklinde bir tabutun üzerine eğilmis vaziyette olabilirdi.
Anubis’in Sembolleri ve Ona Tapınılması
